Ðiện về đã mở ra trang mới, từng bước giúp đồng bào vùng biên giới rẻo cao tự tin vươn lên thoát nghèo. Thành quả ngày hôm nay khởi nguồn từ sự tiếp sức của Trung ương, quyết tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương và nỗ lực vượt khó của Công ty Ðiện lực Nghệ An trong suốt những năm qua.

Phó Giám đốc Ðiện lực Kỳ Sơn (Nghệ An) Bùi Mạnh Cường cho biết, suốt ba năm qua, Công ty Ðiện lực Nghệ An đã lắp đặt được hơn 350 km đường dây các loại cùng gần 100 trạm biến áp về khoảng 90 bản, làng ở vùng hẻo lánh "phên giậu" xa xôi nhất tỉnh, trong đó có nhiều bản rẻo cao cheo leo trên sườn núi Puxailaileng, độ cao hơn 1.000 mét.

Khó khăn lớn nhất mà những người thực hiện dự án phải đối mặt, đó là địa hình miền núi rộng lớn, đèo cao, vực sâu chia cắt, hạ tầng giao thông hạn chế. Một số thôn, bản nằm biệt lập trong rừng, đến nay còn chưa có đường giao thông, phải đi bằng đường mòn. Tại các bản Xằng Trên, Yên Hòa, Piềng Pèn (xã Mỹ Lý) khi thi công phải vận chuyển vật liệu, máy móc bằng đường thủy.

Thời tiết ở khu vực biên giới Nghệ An khắc nghiệt, thường xuyên xảy ra mưa lũ, gây sạt lở núi, nguy hiểm cho người lao động và làm chậm tiến độ thi công. Ðơn vị chủ động huy động các phương tiện và lực lượng khắc phục sạt lở và phục vụ công tác vận chuyển nguyên vật liệu. Ðơn cử, đợt lũ quét lịch sử năm 2022 ở huyện Kỳ Sơn đã gây sạt lở đường giao thông nghiêm trọng. Ngành điện chủ động phối hợp với đơn vị giao thông, các xã Tây Sơn, Mường Lống, Bắc Lý, Keng Ðu, Mỹ Lý… khắc phục sạt lở, sớm thông đường để đưa cột điện, vật liệu vào đúng thời gian. Tại nhiều đoạn, xe vận chuyển phải nhích từng chút một và luôn phải có xe cẩu, máy nâng áp tải, kéo đẩy qua những đoạn đường lầy lội...

Nguồn nguyên vật liệu phục vụ thi công ở huyện rẻo cao Kỳ Sơn ít và xa, nước cũng khá khan hiếm, phải chở từ xa đến hoặc xách từng can từ suối lên để trộn bê-tông. Phong tục tập quán, bất đồng ngôn ngữ cũng là một trở ngại lớn trong quá trình triển khai dự án. Nhiều cụm dân cư nằm rải rác, cheo leo lưng chừng núi nên đường dây điện phải xuyên rừng. Ðể kéo đường dây qua các khu rừng, đơn vị thi công dùng máy bay không người lái kéo dây mồi trước, sau đó mới tổ chức kéo dây... "Vượt qua gió rét, mưa rừng, anh em chúng tôi đã ăn, ngủ nhiều ngày trong rừng để bảo đảm tiến độ thi công, nhất là các đường dây vào bản rẻo cao Khe Linh, Huồi Phuôn, Huồi Xui, Noọng Hán, Cha Nga, Xam Xúm…" - ông Cường cho biết.

Trong quá trình thi công, dự án luôn nhận được sự quan tâm giúp đỡ của tỉnh Nghệ An, cấp ủy, chính quyền và người dân ở các xã, bản chưa có điện, cùng sự vào cuộc quyết liệt của ngành điện các cấp. Ðể tháo gỡ khó khăn về giải phóng mặt bằng đẩy nhanh tiến độ xây lắp, Công ty Ðiện lực Nghệ An chủ động đề xuất với Ủy ban nhân dân tỉnh cho phép vừa thi công, vừa giải phóng mặt bằng. Ðơn vị đã cử đoàn xung kích gồm 20 đoàn viên, thanh niên, cán bộ trẻ lên kết hợp với Ðiện lực và Ðoàn Thanh niên huyện Kỳ Sơn đóng điện đến từng hộ gia đình.

Đưa điện lưới về vùng rẻo cao, biên giới ảnh 1
Nhờ có điện lưới quốc gia, nhiều hộ kinh doanh ở vùng sâu đã đưa về nhiều đồ điện gia dụng, phục vụ nhu cầu người dân.

Trước năm 2020, hơn một nửa số bản thuộc huyện nghèo 30a của Kỳ Sơn mới có điện, đến cuối năm 2023, 182 bản trên tổng số 191 bản đã có điện. Ủy ban nhân dân huyện Kỳ Sơn đang hoàn tất các thủ tục để thi công tại số bản còn lại, phấn đấu trong thời gian sớm nhất toàn bộ các bản, cụm dân cư đều có điện. Cùng với Kỳ Sơn, thời gian qua, việc lắp đặt hệ thống và cấp điện cho các hộ đồng bào còn chưa có điện tại thôn, bản ở các huyện miền núi Tương Dương, Quỳ Châu, Quế Phong, Con Cuông… cơ bản hoàn thành.

Phó Giám đốc Công ty Ðiện lực Nghệ An Ðặng Thành Vinh cho biết: Thực hiện Dự án Cấp điện nông thôn từ lưới điện quốc gia tỉnh Nghệ An do Bộ Công thương phê duyệt, trong giai đoạn 2020-2023, ngành điện đã tập trung thi công, lắp đặt 650 km đường dây trung, hạ thế; 150 trạm biến áp với tổng công suất hơn 10.821 kVA; đưa điện về lắp đặt với gần 14.600 đồng hồ đo điện cho các hộ đồng bào tại 177 bản rẻo cao còn lại của các huyện Kỳ Sơn, Quế Phong, Tương Dương, Quỳ Châu… Ðến hết năm 2023, cơ bản đã hoàn thành hệ thống và cấp điện cho các bản nêu trên. Ngành điện đang nỗ lực "vượt nắng thắng mưa", hoàn thành những công đoạn cuối cùng để kịp cấp điện cho đồng bào rẻo cao, biên giới vui Tết Nguyên đán Giáp Thìn sắp tới đây.

Keng Ðu là xã biên giới heo hút nhất huyện Kỳ Sơn cách huyện lỵ khoảng 80 km, chủ yếu đồng bào Khơ Mú sinh sống, với hơn 80% hộ nghèo và cận nghèo. 26/10/2023 là ngày đáng nhớ nhất của người dân bản Huồi Phuôn 2 khi nguồn điện đã về thắp sáng miền biên viễn. Cùng với Huồi Phuôn 2, dòng điện cũng về với bảy bản còn lại: Quyết Thắng, Kèo Cơn, Huồi Tông, Khe Linh, Keng Ðu, Hạt Tà Vén và Huồi Xui. Trong căn nhà sàn với ánh điện sáng trưng, Trưởng bản Huồi Phuôn 2, Moong Văn Thắng sung sướng chia sẻ: Niềm ao ước bao đời nay đã thành hiện thực. Có điện để thắp sáng, dân bản được coi ti-vi, sắm sửa nồi cơm điện, quạt, con cháu có ánh sáng để học hành tiến bộ... Trước đây, nhiều gia đình ở Keng Ðu phải lắp đặt tua-bin dưới suối cho nên dòng điện chập chờn.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Keng Ðu Lương Văn Ngam chia sẻ: "Từ khi có điện, người dân phấn khởi lắm, có thể xem ti-vi, nắm rõ hơn các chủ trương, chính sách của Ðảng, Nhà nước; học cách làm ăn; đẩy lùi hủ tục lạc hậu... Từ đó phát triển kinh tế cùng xây dựng bản làng ngày một no ấm và bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới của Tổ quốc".

Bản Xà Lông (cụm 2), xã Bảo Nam, nơi có 57 hộ đồng bào Khơ Mú sinh sống. Vài tháng trước, khi thấy những cột điện bê-tông, trạm biến áp, dây điện xếp đầy trước bản, bà con ai cũng vui mừng, mường tượng từng ngày ánh điện chiếu sáng khắp bản làng. Niềm vui ấy đã đến vào đầu tháng 10 vừa qua.

Là một trong những hộ mở cửa hàng tạp hóa tại bản, anh Xeo Văn Toán bộc bạch: Ðiện về bản đã giúp gia đình có cơ hội làm ăn, chúng tôi mua thêm đồ điện như nồi cơm, quạt, tủ lạnh, tủ đá và những đồ ăn như xúc xích, kem... vừa phục vụ nhu cầu của bà con, vừa tăng thu nhập. Theo anh Toán, từ khi có điện, gia đình anh đã bán được hàng chục nồi cơm điện, quạt máy và bốn cái tủ lạnh. Gia đình đang liên hệ mở đại lý ti-vi, loa đài đón đầu việc con em đi làm ăn xa về Tết mua sắm cho gia đình…

Dưới ánh điện, Bí thư Chi bộ bản Xà Lông, Cụt Văn Khau tâm sự: Có điện về, ai cũng mừng vui. Nhà tôi đã sắm được tủ đá, nồi cơm điện, hai vợ chồng cố gắng sắm thêm ti-vi… Ðiều quan trọng hơn, sau khi có điện, cấp ủy và ban quản lý bản đang định hướng cho một số con em có tay nghề điện, cơ khí đang làm ăn xa, sớm trở về bản đầu tư máy móc để mở xưởng tại nhà sản xuất, gia công…

Nhớ hôm lên Khe Linh, bản được mệnh danh "5 không" ở Keng Ðu, cực tây của huyện Kỳ Sơn, già làng Xèo Phỏ Um bộc bạch với chúng tôi: Ðiều khó tin là bản biên giới xa xôi, hẻo lánh nhất đã có điện lưới Quốc gia. Ông cảm ơn Ðảng, Nhà nước vì bà con trong bản từ nay đã đổi đời, có ánh sáng văn minh.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Kỳ Sơn Nguyễn Viết Hùng cho biết: Giờ đây, ngoài vấn đề bảo đảm an toàn điện, thắp sáng, các địa phương đang khuyến khích đồng bào đầu tư các thiết bị điện như máy băm cỏ, phục vụ chăn nuôi; máy cắt, máy hàn làm dịch vụ cơ khí, xây dựng… và giữ chân lao động ở lại quê hương để phục vụ phát triển kinh tế. Thời gian tới, Kỳ Sơn nghiên cứu các cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân sử dụng nguồn điện vào sản xuất, kinh doanh sao cho hiệu quả nhất.